De toekomst van straatparkeren in Utrecht

Utrecht kondigde in 2015 aan een autoluwe woonwijk te gaan realiseren. Sindsdien heeft de gemeente een progressief parkeerbeleid ingezet. Door middel van vooruitstrevende stedelijke planning probeert de gemeente het aantal auto’s binnen de stadsgrenzen drastisch te verminderen. De autoloze wijk is hiermee de belichaming geworden voor het Utrecht van morgen.

Veranderde mobiliteitsbehoeften in Utrecht
In november 2021, publiceerde de gemeente Utrecht haar vernieuwde visie op parkeren en mobiliteit binnen de stadsgrenzen. De zogenoemde Parkeervisie is onderdeel van het gemeenteprogramma, “Utrechtse Mobiliteitsplan 2040“, waarbij een strategie voor een leefbare stad uiteen wordt gezet. Grote gemeenten in Nederland, zoals Amsterdam, zijn op zoek naar beleidswijzigingen die hun stedelijke gebied leefbaar houden onder een groeiende bevolking. Utrecht formuleert daarom een nieuw beleid voor fietsers en automobilisten.

De gemeente constateert dat de fiets onverminderd populair blijft binnen de stad. Meer dan de helft van de mobiliteitsbewegingen gebeurt middels de fiets, waarbij het autogebruik stabiel blijft. Dit ondanks dat het aantal inwoners blijft groeien. Utrecht onderkent dat er een behoefte is onder bewoners om een auto nabij huis te kunnen parkeren, maar merkt op dat deelvervoer aan stevige opmars bezig is binnen de gemeente.

Echter, het deelvervoer gebeurt niet via platform, maar vindt plaats binnen informele sferen. Door de opkomst van de deelauto verdwijnt de noodzaak voor het hebben van een auto, legt de gemeente uit. In een vorige analyse hebben we echter opgemerkt dat deelvervoer niet altijd een uitkomst biedt en in sommige gevallen kan leiden tot verhoogde druk op de al beperkte ruimte binnen sterk verstedelijkte gebieden zoals Amsterdam.

Nieuw parkeerbeleid voor Utrecht
Om in te spelen op deze ontwikkeling, wil de gemeente Utrecht parkeren herstructureren. De gemeente benadert de vernieuwde parkeervisie via verschillende zogenaamde parkeermodules, waaronder parkeren binnen de openbare ruimte en parkeren op afstand. Via deze modules wil de gemeente zorgen dat de leefkwaliteit binnen de stad gewaarborgd blijft, het stimuleren van alternatieve mobiliteitsoplossingen en een gelijkwaardig speelveld voor allen binnen de openbare ruimte.

Een belangrijk onderdeel dat heeft bijgedragen aan de hernieuwde visie op parkeren is een enquête onder bewoners. Hiermee wil Utrecht tegemoetkomen aan de wensen van inwoners binnen de stad, hen beter betrekken en een beter beeld krijgen hoe het huidige stedelijke plan aansluit op deze behoeften. Dit onderzoek is uitgezet onder het Bewonerspanel in 2018. De datum is opvallend, gezien mobiliteitsbehoeften en de kijk op stedelijke voorzieningen tijdens de COVID-19 pandemie zijn gewijzigd, waaronder thuiswerken. Desalniettemin geeft de enquête een interessant inkijkje in hoe het huidige stedelijke landschap aansluit op de beleving van de inwoners van de stad.

Binnen het panel komt naar voren dat er vooral behoefte is aan groen binnen de wijk door het planten van bomen en het toevoegen van bloembakken. Er blijft, ondanks een sterke wens voor goede verkeersveiligheid en voldoende ruimte om veilig te lopen, een verlangen om de auto in de straat te kunnen blijven parkeren. Panelleden gaven aan dat parkeren voor de deur hierbij niet noodzakelijk is.

Wanneer er wordt gekeken naar hoe de huidige indeling wordt ervaren, geeft het merendeel van de panelleden aan dat er op dit moment voldoende bomen aanwezig zijn. Een beperkt aantal leden ervaart de huidige opmaak als te weinig. Bewoners hebben wel behoefte aan extra struiken en planten. Het stallen van fietsen blijft een uitdaging voor de stad, waarbij inwoners aangeven dat er onvoldoende ruimte is om fietsen te stallen. Het aantal parkeerplaatsen voor auto’s wordt als voldoende ervaren. Een aantal respondenten heeft aangegeven dat er onvoldoende parkeerplaatsen aanwezig zijn.

Minder parkeerplaatsen in Utrecht
De gemeente concludeert dat er binnen de straten onvoldoende ruimte is voor alle stilstaande vervoermiddelen zoals fietsen en auto’s, waarbij de laatste als minst prettig wordt ervaren voor de algehele kwaliteit van de buurt. Het Mobiliteitsplan 2040 zal daarom de auto minder prominent maken binnen de openbare ruimte. De gemeente wil dit bewerkstelligen door parkeerplaatsen te verplaatsen naar zogenaamde, “inpandige parkeervoorzieningen”, een containerbegrip voor private en gemeente parkeerterreinen en garages. Hierbij wordt aangegeven dat deze onderbenut worden.

Om de vraag naar parkeren verder te ontmoedigen, heeft Utrecht door de jaren heen de parkeerkosten fors verhoogd en uitgebreid. In 2018 kondigde de gemeente aan de parkeertarieven in alle zones van de stad te verhogen tussen de 10 en 20 procent. In de binnenstad zou hierbij het uurtarief de grens van 5 euro per uur doorbreken. De kosten voor een parkeervergunning worden voor bewoners met 20 procent verhoogd. Wethouders van de gemeente Utrecht geven hiermee een duidelijk signaal, de auto zal moeten wijken.

In oktober 2020 maakte de gemeente wereldkundig de parkeertarieven weer fors te gaan verhogen, ditmaal om de teruggelopen inkomsten door de COVID-19 pandemie te kunnen opvangen. De klap zou voornamelijk voelbaar zijn voor vergunninghouders net buiten het stadscentrum, die een verhoging van 58 procent voor de kiezen zouden krijgen per 2022. Vergunninghouders in de binnenstad zagen een lagere, maar toch forse verhoging, 38 procent. Deze verhogingen komen bovenop die van de in 2018 aangekondigde wijzigingen.

Een wijk zonder auto’s
De belichaming van het progressieve parkeerbeleid van Utrecht wordt wellicht het beste omvat in the autoloze wijk, de Merwede. De wijk is hiermee de eerste stap in de grote transformatie die de stad de komende jaren en decennia zal doormaken. Niet alleen zal de Merwede tal van andere mobiliteitsvormen rijk zijn, maar het vastgoedlandschap zal verder de hoogte in gaan. Een ontwikkeling die wij voornamelijk hebben gezien rondom het geheel gerenoveerde stationsgebied en Hoog Catherijne.

Het plan voor de wijk Merwede werd in januari 2020 wereldkundig gemaakt. De buurt is enkel en alleen nog toegankelijk voor nooddiensten en verhuizers. Omwonenden en werknemers kunnen de wijk niet in. Een stad die niet toegankelijk is voor auto’s is geen nieuw fenomeen, zoals te zien in de stad Giethoorn. De wijk Merwede wordt opgebouwd uit een gevarieerd pallet aan woningen, waaronder twintig appartementencomplexen. De hoogste zal tot 100 meter hoogte gaan, een kleine 12 meter lager dan de iconische Dom Toren.

Het concept voelt aan als een project voor een kleine welgestelde doelgroep, maar de verantwoordelijk wethouder geeft aan dat er extra aandacht zal worden besteed aan het middensegment. Het zal moeten blijken in hoeverre de gemeente deze belofte na kan komen. Om te voorkomen dat bewoners van de wijk Merwede hun auto ergens anders parkeren en hiermee overlast veroorzaken voor de omliggende bewoners, wordt betaald parkeren versneld ingevoerd in de Nieuwe Defensie en Wilhelminawerf.

Offstreet alternatieven
Yellowbrick is zich ervan bewust dat auto’s een zwaar beroep kunnen doen op de publieke ruimte en moedigt daarom het initiatief van de gemeente Utrecht aan om kritisch te kijken naar hoe de schaarse binnenstedelijke ruimte optimaal ingezet kan worden. Echter, zoals ook uit enquêtes van de gemeente zelf blijkt, zal de auto onlosmakelijk verbonden blijven met de mobiliteitsmix die de stad rijk is.

De gemeente Utrecht kent tal van parkeergarages en private parkeerterreinen die, zoals uit de parkeervisie blijkt, onderbenut blijven. Yellowbrick kan de gemeente helpen deze ruimten beter onder de aandacht te brengen. Op dit moment kunnen klanten van Yellowbrick eenvoudig parkeren bij deze locaties via onze parkeerapp, waaronder ParkBee locaties, of via de garagekaart die toegang biedt tot meer dan 600 parkeerlocaties, waaronder Q-park.

Autoluw Utrecht
De titel van dit artikel is wellicht wat scherp geformuleerd. Er zijn nog tal van parkeermogelijkheden beschikbaar in de stad Utrecht, zowel op straat als in de garage. Echter, de stad is bezig met een transformatie dat het parkeer landschap drastisch zal gaan veranderen, waarbij iedereen binnen de stadsgrenzen, bezoekers en bewoners, de gevolgen van gaat ondervinden.

Parkeerplaatsen gaan verdwijnen. Groen krijgt voorrang, wat de leefbaarheid alleen maar ten goede gaat komen, en nieuwe wijken worden met een volledig nieuwe filosofie ingetekend. Het is een grote transformatie waarbij de daadwerkelijke effecten ver in de toekomst pas goed zichtbaar zullen worden.