De onbetaalbare elektrische auto

De elektrische auto is aan een opmars bezig. De verkopen zitten in de lift en het momentum lijkt alleen maar te versnellen. Maar de verkoopcijfers verbloemen het onderliggende probleem, de hoge aanschafprijs van elektrische auto’s. Welvarende early adopters zullen niet snel afhaken als de prijs een paar duizend euro hoger ligt, maar voor de gemiddelde consument is het vervoermiddel nog verre van betaalbaar.

Rijksoverheid stimuleert elektrische auto
De Rijksoverheid stimuleert al enkele jaren het gebruik van elektrisch rijden. Er is een legio aan maatregelen in het leven geroepen om de aanschaf van een elektrische auto aantrekkelijker te maken. Een greep uit deze maatregelen is de vrijstelling van de motorrijtuigenbelasting (MRB) en wegenbelasting of lagere bijtelling voor zakelijk rijden. Ondanks deze maatregelen lijkt het voor de overheid niet snel genoeg te gaan en wordt er een extra stimuleringspakket in het leven geroepen.

In april 2023 kondigde Klimaatminister Rob Jetten een extensief klimaatplan aan ter waarde van 28 miljard euro. Binnen het aangekondigde pakket wordt €600 miljoen gealloceerd voor de tweedehands markt voor elektrisch rijden. De NOS geeft aan dat veel van deze voertuigen naar het buitenland worden geëxporteerd, omdat de auto’s niet betaalbaar zijn, zelfs binnen de tweedehandsmarkt. Naast de impuls voor elektrificatie, heeft het kabinet aangekondigd benzine duurder te maken en de aanschafbelasting met €200 te verhogen. Om de overstap op elektrisch rijden verder te stimuleren wordt er €90 miljoen uitgetrokken voor het uitbreiden van het Nederlandse laadnetwerk.

De BOVAG reageerde teleurgesteld op de aankondigingen van de Rijksoverheid, met name op de verhoging van de aanschafbelasting, die niet alleen geldt voor voertuigen met een verbrandingsmotor, maar ook voor elektrische auto’s. Dit lijkt haaks te staan tegenover de ambitie van de overheid om elektrisch rijden betaalbaar te maken. Het verhogen van de aanschafbelasting zorgt ervoor dat het al verouderde Nederlandse wagenpark nog ouder wordt, aldus BOVAG. De brancheorganisatie spreekt dan ook van een rem op het behalen van de klimaatdoelen, in plaats van een stimulering. Het betaalbaar maken van de elektrische auto’s is een van de doorslaggevende factoren voor de energietransitie binnen mobiliteit.

Onbetaalbare elektrische auto’s
In maart 2022, publiceerden de BOVAG en de RAI Vereniging dat de gemiddelde prijs van een volledig elektrische auto in 2016 lag op €79.000 en in 2021 gedaald was tot €51.000 euro. Een daling van maar liefst 35 procent. De daling kan mede worden toegekend aan het toegenomen aanbod van volledig elektrische auto’s. De BOVAG wijst hierbij naar de Kia Niro EV, ŠKODA ENYAQ iV en Volkswagen ID.4. Ondanks de positieve ontwikkeling, blijft de elektrische auto stevig aan de prijs.

Een klein jaar later, in april 2023, publiceerde de European Automobile Manufacturers’ Association (ACEA) dat de hoge prijs van elektrische voertuigen de aanschaf voor Europese consumenten bemoeilijkt. Dit kan de adoptie van elektrische auto’s vertragen aldus de brancheorganisatie. Dit fenomeen is het meest zichtbaar in Centraal, Midden- en Zuid-Europa waar de gemiddelde inkomens lager liggen dan in het noorden van het continent.

De ACEA waarschuwt dat het ontbreken van robuuste infrastructuur en het gebrek aan daadkrachtig beleid, de adoptie van elektrische auto’s in de weg zit. In het geval van Nederland, waar de laadinfrastructuur verder ontwikkeld is dan in menig Europees land, is er nog ruimte voor verbetering. De ACEA roept beleidsmakers daarom op om haast te maken met het uitrollen van een dekkend en robuust laadnetwerk en subsidies in het leven te roepen die consumenten helpen om de overstap te maken.

In mei 2023 reageerde de ANWB op de aankondigde belastingen op elektrisch rijden. De ANWB beaamt, net als de ACEA, dat nieuwe en tweedehands elektrische auto’s nog steeds voor veel automobilisten onbereikbaar zijn. De ANWB geeft aan dat de aanschafprijs één van de grootste struikelblokken is en daarom de aanschafsubsidie moet worden verlengd tot na 2025 om momentum te behouden. De ANWB pleit verder voor een heroverweging van de de motorrijtuigenbelasting, die nog gebaseerd is op het gewicht van auto’s met een verbrandingsmotor, terwijl elektrische auto’s zwaarder zijn door de batterij. Echter, de reden waarom elektrische voertuigen duur zijn heeft in eerste instantie niet direct te maken met het meest voor de hand liggende argument, de batterij.

Nieuwe technologie
Dat EV’s duur zijn valt niet te betwisten, alleen de reden waarom is niet zo voor de handliggend. In eerste instantie zal worden gewezen naar de batterij, wat tot voor kort één van de duurste componenten binnen de elektrische auto was. Maar de prijs van batterij is exponentieel gedaald. Het World Economic Forum berichtte een jaar eerder in mei 2022, dat de prijs van de batterij met maar liefst 80 procent is gedaald in de afgelopen tien jaar. Een spectaculaire daling die zou moeten resulteren in een eveneens sterke daling in de aanschafprijs van dit type auto. Maar het tegendeel is aan de orde.

Het World Economic Forum wijst naar de fabrikanten die, net als Tesla, een top-down strategie hanteren waarbij zij eerst luxe varianten in de markt zetten en in een later stadium over gaan stappen op massaproductie. Executive analyst bij Cox Automotive, Michelle Krebs zei tegenover het World Economic Forum dat het positioneren binnen een hoger segment een veelgebruikte strategie is binnen de auto-industrie wanneer nieuwe technologieën geïntroduceerd worden. Krebs wijst hier naar systemen zoals Elektronische Stabiliteitscontrole, beter bekend als ESP of ESC, die eerst op duurdere modellen werden geïnstalleerd om vervolgens hun weg te vinden naar goedkopere voertuigen. Ditzelfde zien we nu ook bij elektrische voertuigen gebeuren, aldus Krebs.

De New York Times kwam in augustus 2022 tot dezelfde conclusie. Fabrikanten volgden hun gebruikelijke patroon. Nieuwe modellen introduceren in het topsegment en langzaamaan naar beneden werken. De New York Times wijst echter op het feit dat de urgentie om te verduurzamen steeds luider wordt nu het klimaat in een versneld tempo verslechtert. De vraag naar elektrische modellen blijft ook zeer hoog, met name in Amerika, wat zorgt dat autofabrikanten geen noodzaak zien om hun prijzen te verlagen. Senior managing director bij Accenture, Axel Schmidt, zei tegenover de New York Times dat automerken geen kortingen geven, aangezien hun modellen uitverkocht blijven.

De betaalbare elektrische auto
De argumentatie aangedragen door Michelle Krebs aan het World Economic Forum zal de gemiddelde autokoper helaas niet geruststellen, maar er zijn bewegingen van grote gevestigde automakers die een pad naar beneden hebben ingezet op de spreekwoordelijke prijsladder. Volkswagen kondigde recentelijk haar instapmodel aan, de ID2ALL.

De ID2ALL zal een vanafprijs krijgen vanaf 25.000 euro. Dit is nog steeds aan de hoge kant voor een auto ter grootte van een Volkswagen Golf, maar het laat zien dat er wel degelijk wordt nagedacht over modellen binnen een lager prijssegment. Het Duitse autoconcern is tevens bezig met een elektrische auto die onder de 20.000 euro geprijsd zal zijn, wat een opsteker kan zijn voor de nieuw- en tweedehands markt.

Daarnaast moeten we ook de opmars van Chinese merken zoals BYD niet uit het oog verliezen, die de Europese markt met een breed scala aan modellen willen veroveren. Van de luxueuze Han premium sedan, tot de Seagull die met beoogde, omgerekende vanafprijs van 10.600 euro weleens de volledige elektrische markt op zijn kop kan zetten. Bas van Putten schrijft op Autoweek dat de Europese automakers voornamelijk druk zijn geweest met het proberen bij te benen van Tesla en hiermee de betaalbaarheid uit het oog zijn verloren. Als de Seagull zich binnen de Europese markt weet te nestelen, kan dit wel eens betekenen dat de betaalbare elektrische auto verder uit zicht komt, puur omdat Europa haar markt zal beschermen, aldus Van Putten.

Betaalbaarheid op de horizon
De Rijksoverheid is zich bewust van het feit dat de adoptie van elektrische auto’s te wensen overlaat. Het in het leven roepen van allerlei belastingvoordelen is het smeermiddel om de prijs naar beneden te krijgen, aan zowel de kant van de fabrikant als die van de consument. Vraag stimuleert productie. Verhoogde productie drijft de prijs naar beneden. Desalniettemin lijkt de prijs niet snel genoeg naar beneden te gaan en lijken de fabrikanten in te zetten op het herstellen van de grote investeringen eer zij de prijs gaan verlagen.

Desondanks, is er een beweging naar beneden en mogen wij binnen enkele jaren de eerste modellen gaan verwelkomen die vriendelijker geprijsd zijn. Helaas, voor de gemiddelde portemonnee blijft het nog even wachten tot zij de overstap naar een elektrische auto kunnen maken.